Diğer bir adıyla da olumsuz mükellefler listesi olarak bilinen özel esaslara alınma, vergisel problemlerin ötesinde ticari itibarın zedelenmesi ve kredibilitenin düşmesi gibi önemli sorunları da beraberinde getirmesi sebebiyle firmaların asla tabi olmak istemeyeceği bir durum.
Gerçeğe aykırı belge düzenleyen ve kullananların tespiti halinde vergi kaybını ve haksız olarak alınan kdv iadesini önlemek amacıyla yapılan bir uygulamadır. Ancak gerçeğe aykırı, yanıltıcı belge düzenlemesi veya kullanması sebebiyle özel esasa alınan mükelleflerden mal ve hizmet satın almış olan diğer firmalar da vergi idaresi tarafından incelemeye alınabilmekte, bu firmaların mağduriyetine yol açabilmektedir. Çünkü mal/hizmet satın aldığı firmanın kod listesinde olduğundan haberdar olmaksızın gerçek anlamda alışveriş yapmış olan bir firma herhangi bir usulzüzlüğü bulunmamasına rağmen kod listesine girme tahlikesiyle karşılaşmaktadır.
Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde; ‘Düzenledikleri veya kullandıkları belgelerin gerçek duruma aykırı olduğuna ilişkin delil ve karineleri içeren rapor veya tespit bulunan aşağıdaki mükellefler iade taleplerinin yerine getirilmesi bakımından özel esaslara tabidir.’ diyerek özel esasa tabi olan mükellefleri açıkça belirtmiştir. 213 sayılı Kanunun (153/A) maddesi kapsamına giren mükellefler, Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme fiiline iştirak eden mükellefler de dâhil olmak üzere sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme ya da kullanma konusunda haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükellefler, Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme konusunda haklarında “olumsuz rapor” bulunan mükelleflerin raporun ait olduğu dönemdeki ortakları, kanuni temsilcileri, bunların kurdukları veya ortak oldukları mükellefler ile kanuni temsilcisi oldukları mükellefler, Haklarında beyanname vermeme, defter ve belge ibraz etmeme ve adresinde bulunamama konusunda tespit bulunan mükellefler, Haklarında KDV yönünden ihtiyati tahakkuk veya ihtiyati haciz uygulanan mükellefler.
Uygulamada; kod listesinde olan mükelleften aldıkları mal/hizmete ilişkin faturalara beyannamelerinde yer veren mükellefler de vergi idaresi tarafından gönderilen yazı üzerine kod listesine girme müeyyidesi ile karşı karşıya kalabilmekte. Vergi idaresi ‘Özel Esaslar hk’ veya ‘Bilgi Verme’ konulu yazı göndererek; ilgili işlemin gerçekleştiğini ilgili mevzuat kapsamında ispat etmesi ya da ilgili dönem beyanlarını KDV Uygulama Genel Tebliği'nde belirtildiği şekilde düzeltmesi halinde hakkında "özel esaslar"ın uygulanmayacağı, 15 gün içerisinde bilgi verilmez, işlemlerin gerçekliği ispat edilmez veya düzeltme yapılmaz ise sahte belge veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanma tespiti dolayısıyla "özel esaslara" ilişkin hükümlerin uygulanacağını bildirir. Yapmış olduğu alışverişin gerçekliğini gösterir belgeleri vergi idaresine ibraz etmesine rağmen kod listesine girme tehdidi altında hisseden mükellefler, düzeltme beyannamesi vererek ilgili faturaların kdv indiriminden çıkarılmasını talep etme mecburiyetine girmektedir.
Halbu ki; uygulama genel tebliğine göre; düzenledikleri veya kullandıkları belgelerin gerçek duruma aykırı olduğuna ilişkin delil ve karineleri içeren rapor veya tespit bulunan mükellefler özel esaslara tabi olabilmektedir. Kod listesinde bulunduğundan haberi olmaksızın gerçekten yapmış olduğu mal alışverişininin, herhangi bir sahtelik tespit edilmemesine rağmen gerçeğe aykırı kabul edilerek özel esas uygulanması doğru değil. Yine de; müvekkefler kod listesine girerek itibar kaybetmemek için düzeltme beyannamesi vererek ilgili faturaları kdv indiriminden çıkartmakta.
Kod listesine girme korkusu ile verilen düzeltme beyannamelerinden sonra bu beyana karşı dava açma imkanı olup olmadığı sorusu sıkça sorulmaktadır.
Düzeltme beyannamesi vermeyerek kod listesine alınan müklleflerin de, düzeltme beyannamesi vererek ilgili faturaları kdv indiriminden çıkaran mükelleflerin de dava hakkı bulunmakta. İlgili faturaların gerçeğe uygun olduğuna ilişkin belgelerini ibraz etmesine ve gerçek bir alışveriş gerçekleştirdiğini ispat etmesine rağmen; düzeltme beyannamesi vermediği için vergi idaresi tarafından kod listesine alınna mükellef bu işleme karşı 30 gün içinde dava açarak iptalini talep edebilir.
Kod listesine girmemek için baskı altında kalarak düzeltme beyannamesi veren mükellefler de bu beyannemeye karşı dava açabilirler. Burada önemli olan husus düzeltme beyannamesinin ihtirazi kayıtla verilmiş olmasıdır. Zira; VUK 378. maddesi uyarınca mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava yoluna başvuramazlar. Ancak ihtirazi kayıtla yapılan düzeltme beyannamesi bu kuralın istisnasıdır.
Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli husus ise, düzeltme beyannamesinin vergi dairesinin ihtar yazısının tebliğinde sonra olması. Mal aldığı firmanın kod listesinde olduğunu öğrenmesi üzerine kendiliğinden düzeltme beyannamesi veren mükellefler açacakları davada aleyhe karar ile karşılaşabilirler. Bu konuda avukat desteği önemlidir.
Av. Fatma Tuğçe BİLGİN